जागरूकता वाढवा, जीव वाचवा; हेपेटाइटिस नष्ट करण्याची तातडीची गरज

नागपूर : प्रत्येक वर्षी २८ जुलै रोजी साजरा केला जाणारा जागतिक हेपेटाइटिस दिवस हा विषाणूजन्य हेपेटाइटिस बद्दल जनजागृती वाढवण्यासाठी आणि प्रतिबंध, निदान आणि उपचारांची गरज अधोरेखित करण्यासाठी एक जागतिक उपक्रम आहे. हा दिवस नोबेल पारितोषिक विजेते डॉ. बारुच ब्लमबर्ग यांचा जन्मदिवसही आहे, ज्यांनी हेपाटायटीस बी विषाणूचा शोध लावला आणि त्याचे लस विकसित केली.

या प्रसंगी, आघाडीचे यकृततज्ज्ञ व सार्वजनिक आरोग्य कार्यकर्ते डॉ. पियूष मरुडवार यांनी नागरिकांना हपाटायटीसच्या वाढत्या धोक्याची जाणीव करून देण्याचे आवाहन केले आहे आणि लवकर निदान, लसीकरण आणि समतोल आरोग्यसेवा मिळवण्यासाठी कृती करण्याचे आवाहन केले आहे. जगभरात ३० कोटींपेक्षा अधिक लोक chronic हपाटायटीसने ग्रस्त आहेत, आणि त्यापैकी बहुतेकांना त्यांच्या स्थितीबद्दल माहितीच नसते. विशेषतः हपाटायटीस बी आणि सी हे लिव्हर सिरोसिस आणि यकृत कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहेत आणि दरवर्षी सुमारे १३ लाख मृत्यूंसाठी जबाबदार आहेत. लस आणि उपचार उपलब्ध असूनही, अजूनही असंख्य लोक अनभिज्ञता, सामाजिक कलंक आणि मर्यादित आरोग्यसेवेमुळे त्रस्त आहेत. या वर्षाची थीम "हेपाटायटीस थांबत नाही" ही आपल्या प्रतिसादाला गती देण्याची आवश्यकता अधोरेखित करते. विलंब – निदान, उपचार किंवा लसीकरण – गंभीर परिणाम देऊ शकतो. कोविडनंतरच्या काळात आरोग्य सेवांमध्ये अडथळे आणि नियमित तपासणीकडे दुर्लक्ष यांसारख्या समस्या वाढल्या आहेत. “हपाटायटीस शांत असतो, पण आपला प्रतिसाद ठाम असला पाहिजे. जागरूकता, वेळेवर तपासणी आणि लसीकरण ही आपली प्रभावी शस्त्रे आहेत,” असे डॉ. पियूष मरुडवार म्हणाले. डॉ. मरुडवार यांच्याकडून पुढील प्रतिबंधात्मक उपायांवर भर देण्यात येतो: • हपाटायटीस बी साठी लसीकरण – सुरक्षित, प्रभावी आणि उपलब्ध. • सुरक्षित रक्त संक्रमण आणि इंजेक्शन पद्धती. • इंजेक्शनद्वारे अंमली पदार्थ घेणाऱ्यांसाठी हानी-नियंत्रण कार्यक्रम. • उच्च-धोका असलेल्या गटांसाठी नियमित तपासणी आणि लवकर निदान. ते हपाटायटीससंदर्भातील सामाजिक कलंक दूर करण्यासाठी जनजागृती मोहिमांचे समर्थन करतात. “आपण अशी आरोग्य यंत्रणा उभारली पाहिजे जिथे हपाटायटीसची तपासणी आणि उपचार डायबेटिस किंवा बीपीच्या तपासणीइतकेच सामान्य आणि कलंकविरहित असतील,” असे ते सांगतात.

भारत आणि इतर निम्न व मध्यम उत्पन्न असलेल्या देशांमध्ये निदान व उपचाराच्या अडथळ्यांवर मात करणे अत्यावश्यक आहे. बरेच रुग्ण उशिरा समोर येतात, जेव्हा यकृताचे नुकसान मोठ्या प्रमाणात झालेले असते. किफायतशीर औषधांची उपलब्धता वाढवून आणि हपाटायटीस तपासणीला नियमित आरोग्य तपासणीचा भाग बनवून हे अंतर कमी करता येऊ शकते. डॉ. मरुडवार यांनी आरोग्य कर्मचारी, सामाजिक नेते व धोरणकर्त्यांना जागतिक आरोग्य संघटनेच्या २०३० पर्यंत हपाटायटीस निर्मूलनाच्या उद्दिष्टाला पाठिंबा देण्याचे आवाहन केले आहे